Televizyon Nedir? Full HD Nedir? 4K Nedir?

Bu haberimizde gönüllü yazarımız Yağmur Cenan Boyacı sizlere televizyonla ilgili teknik ve bilmeniz gerekenleri anlatıyor. Bu değerli bilgileri bizlerle paylaştığı için kendisine teşekkür ediyoruz.

SD - HD Nedir? 

Öncelikle piksel kelimesinin anlamını bilmemiz gerekiyor. Temelde piksel, ekrandaki kare sayısıdır. Görüntü ne kadar fazla kareyle ifade ediliyorsa o görüntü o denli yüksek kalitededir. SD, Standard Definition'ın kısaltmasıdır. Türkçesi Standart Çözünürlük'tür. SD: 480p - 576p arasındaki çözünürlük kalitesini kapsar. SD yayın, çeşitli görüntü boyutlarında olabilir. Bu çözünürlükler şu şekildedir.

• 640x480p
• 720x480p
• 720x576p

SD, Standard Definition'ın kısaltmasıdır. Türkçesi Standart Çözünürlük'tür. SD: 480p - 576p arasındaki çözünürlük kalitesini kapsar. SD yayın, çeşitli görüntü boyutlarında olabilir.

• 640x480p
• 720x480p
• 720x576p

En çok bilinen çeşitleridir. İlk sayı, yatay piksel sayısını, ikinci sayı dikey piksel sayısını ifade eder.

HD ise High Definition'dur ve Yüksek Çözünürlük anlamına gelir. HD kendi içinde HD ve Full HD olarak ikiye ayrılır; HD: 1280x720p iken, Full HD: 1920x1080p'ye eşittir.

Full HD Nedir?

Ancak Türkiye'deki sözde HD pek çok kanal 720p'dir, yani tam HD değildir. Full HD ise çok kullanılmasa da 2K olarak da adlandırılan -ki bu yine aldatıcı bir stratejidir- görüntü kalitesidir. Yatay piksel birimi 1920p, 2000p'ye yani 2K'ye yuvarlanır. Gerçek 2K 2560x1440p'dir. Yani esasen bu da 2K görüntü değildir, çünkü burada da yine dikey değil yatay piksel baz alınarak bir satış stratejisi uygulanır. Bu mevzuyu aşağıda daha net anlatacağım. Şimdi k'li çözünürlüklere geçelim.

4K Nedir?

4K Latincede 4 Kilo olarak okunur, Kilo ise Bin (1000) demektir. Şimdi soracaksınız 480p, 720p, 1080p derken neden hop 4K demeye başladık? Bu tamamen pazarlama stratejisine dayalı bir tercih. 4K: 4096x2160p ölçüsüne eşit, yani yatay 4096, dikey 2160 piksel. 1080p'ye kadar bütün çözünürlükleri dikey piksel ölçüsüyle tanımlarken 4096 yatay piksel birimini 4 bine yani 4K'ye yuvarlayarak satış stratejisi gereği kategori hâline getiriyoruz. Yani 4K aslında 2160p'ye eşit. Ama 2160p değil, 4K diyoruz.

Ancak buradaki sıkıntı Türkiye'de 4K olarak satılan ya da pazarlanan ürünlerin aslında 4K değil, UHD: Ultra High Definition (Ultra Yüksek Çözünürlük) olması. UHD: 3840x2160. Yani yatay boyutta asıl 4K'den daha düşük görüntü kalitesine sahip (3840 < 4096). Bunun bir sebebi de görüntü formatının tam ekrana ayarlı olmaması.

8K ise 7860x4320p çözünürlüğe eşit, 7860 8000'e yuvarlanıyor. UHD'nin dört katı daha iyi yüksek çözünürlük demek. Bu da QUHD: Quad Ultra High Definition (Dört Kat Ultra Yüksek Çözünürlük) olarak adlandırılabilir.

Görüntü Kalitesini Belirten Sayının Yanında Getirilen p ve i Herfi Ne Anlama Geliyor?

480p, 1080p gibi yazımlardaki p, pikselin kısaltması değildir. Progressive, yani Gelişmeci, İlerlemeci demektir. Bazen bu sayıların yanında p değil, i harfi olur; i Interlaced: Satırlara bölünmüş demektir.

Interlaced görüntüde örneğin 1080 piksel bir yayında tek bir karede görüntü 1080 satıra bölünmüştür. Bu satırlar tek sayılı sıradaki satırlar ve çift sayılı sıradaki satırlar olarak ikiye ayrılır. Önce 1-3-5-7-9-11-...-1077-1079. satırlar, ardından 2-4-6-8-10-...-1078-1080. satırlar ekrana getirilerek görüntü tamamlanır. Jaluzili görüntü diyebiliriz.

Progressive görüntüde ise bir saniyede arka arkaya çekilmiş 24-30 kare fotoğraftan oluşan oldukça hızlı bir görüntüdür. Progressive daha kalitelidir.

Yani piksel sayısının yanında i harfi olması daha düşük kalite olduğunu, p ise yüksek kalite olduğunu ifade eder.

Türksat'ta Kaç Kanal Var?

Türksat verilerine göre an itibarıyla Türksat 4A yayın yapan 600 kanal var.

• TV Kanalı: 430
• Radyo Kanalı: 170
• TV Kanalı Sayıları (430)
• Şifresiz TV Kanalı: 308
• Şifreli TV Kanalı: 122
• Radyo Kanalı Sayıları (170)
• Şifresiz Radyo Kanalı: 97
• Şifreli Radyo Kanalı: 73

4K/UHD Yayın Yapan Televizyon Kanallarını İzleyebilir Miyim?

UHD/4K yayın alabilmek için uydu alıcısının/televizyonun da ona uygun olması gerekir. Ülkemizde Türksat'ta yayın yapan tek UHD/4K kanal TRT UHD'dir. Bunun dışında 4K kanalımız yoktur.

Türksat Frekans Listesinde SD yayın olduğu yazan bir kanalı SD uydu alıcıma ekleyemiyorum, neden?

Bu da aslında Türksat'ın TV şirketlerini HD yayına geçmeye zorlamasının karşısında şirketlerin bir işgüzarlığından kaynaklanıyor. Bu kanallar tam anlamıyla HD görüntü kalitesinde değiller, ancak MPEG4-HD formatında sıkıştırılmış, görece daha düzgün görünen bir formata geçiş yaptılar. Bu nedenle eski SD uydu alıcıları için bu kanalların yeni formatı HD, fakat aslen bu kanallar gerçek anlamda HD değil. Bu nedenle eskiden izleyebildiğiniz SD kanalları SD uydu alıcınız artık göstermiyor.

Televizyonumun HD yayın özelliği var, fakat uydumda HD kanalları ekleyemiyorum, neden?

Bu durumu dünyanın en iyi koşucusuna terlik giydirmekle açıklayabiliriz. Harici uydu alıcısı HD değil, SD ise televizyonun kendisi UHD bile olsa hiçbir verim alamazsınız. Dahili uydu alıcısı olan yeni nesil televizyonlarda böyle bir sorun olmasa da eski LCD'lerde maalesef dahili uydu alıcısı olmayabiliyor ve televizyona dışarıdan uydu alıcısı bağlamak gerekiyor. Bağladığınız uydu alıcısı HD yayın özelliğine sahip değilse HD kanalları ekleyemiyorsunuz.

Televizyonuma HD bir kanal eklemek istedim, yalnızca sesini duyuyorum, siyah ekran var, nedeni nedir?

Aslında bu sorunun cevabı yukarıdakiyle aynı. Televizyonunuz/uydu alıcınız HD yayına uygun değil. Ses formatını alabilse de görüntüyü iletemiyor. Bu nedenle bu kanalları radyo gibi dinliyorsunuz.

Televizyonum/uydum HD yayına uygun, fakat SD/HD fark etmiyor, bazı kanalları bulamıyor, neden?

Bunun öncelikle çok sebebi var, fakat en çok karşılaşılan çanak antenin bozulması. Çanak antenler evlerin dışında yer aldığı için hava olayları sebebiyle yıllar içinde hasar görüp yıpranırlar, pozisyonlarında kayma vs olabilir. Bu sebeple Türksat 4A'dan %90-100 arası sinyal alması gerekirken %70'in altında sinyal alır ve bazı kanalları ekleyemez. Bunun dışında LNB kablonuzda veya uydu alıcınızda da arıza olabilir. Televizyon tamircisinin gelip bakmasında yarar var.

Yurtdışında yaşıyorum, televizyonumuzda Türksat 4A uydumuz da var, fakat listedeki her kanalı ekleyemiyorum, neden?

Bu, Kapsama dediğimiz bir özellikten kaynaklanıyor. Türksat'taki kanalların her birinin kapsama alanı şu üçünden yalnızca biridir:

• Türkiye: Yalnızca ülke içi yayın.
• Batı: Türkiye ve Batısındaki ülkeler
• Doğu: Türkiye ve Doğusundaki ülkeler.

Bu sebepten örneğin Almanya'daki bir Türksat izleyicisi Kapsama alanı Doğu olarak ayarlanmış TRT Avaz kanalını seyredemeyecektir. Yurtdışındaki Türksat kullanıcılarının Kapsama alanlarına dikkat etmesi gerekiyor.

Yurtdışında yaşıyorum, Türkiye kanalında belirli bir saatte bir film yayınlanırken bizdeki Avrupa/INT kanalında başka bir program yayınlanıyor, neden?

Bu, tamamen telif haklarıyla alakalı bir durum. Türkiye'deki yabancı film dağıtımcıları telif haklarını yalnızca ülke içi TV yayınlarına yönelik satın alırlar. O nedenle özellikle yabancı filmlerin pek çoğu Avrupa kanallarında yayınlanamaz.

HD uydu alıcısı aldım, SCART ve HDMI kablosu var, hangisini takmalıyım?

En kaliteli görüntüyü HDMI kablosuyla alırsınız, o nedenle uyduyu HDMI kablosuyla bağlamalısınız. Televizyonda Kaynak/Source menüsünde HDMI'ı seçerek yayın alabilirsiniz. Televizyonunuzun birden fazla HDMI girişi varsa kabloyu televizyonunuzda taktığınız girişin üstünde yazana bakıp hangisine taktığınızı öğrendikten sonra menüden o yayını seçebilirsiniz.

Televizyonuma Nasıl Kanal Eklerim?

Televizyonun yayın alma şekli çeşitlidir. Kimisi merkezi sistemle kablodan yayın alır. Kimisi çanak antenden yayın alır. Kimisine paralı platform bağlıdır. Kimisinde hâlen çatal anten vardır (Çatal anteni bilen dedeler ve nineler olarak birleşelim.) Bunun yanısıra her televizyonun/uydunun/platformun kanal bulma ayarı, menüsü, arayüzü bambaşkadır. Bu nedenle modelinize uygun kullanım kılavuzunu bulmak, aynı arayüze sahip kanal ekleme videolarını izlemek yardımcı olacaktır.

Benim tecrübeli olduğum alan çanak anten yayını olduğu için ona uygun anlatacağım. Çanak antenden yayın alan televizyonlarda 3 ana kanal ekleme seçeneği vardır

• Manuel (Elle) Kanal Arama/Ekleme
• Otomatik Kanal Arama/Ekleme
• Türksat Kanal Güncelleme Sistemi (TKGS)

Manuel (Elle) Kanal Arama/Ekleme bütün ayarları özel yapılandırabildiğiniz bir kanal tarama yöntemidir. Hangi TP'de arama yapacağınızı siz belirlersiniz. Bulunacak kanal özelliklerini (TV/Radyo, Şifreli/Şifresiz) siz belirlersiniz. Arama tipini (Ağ/Şebeke/Network: Açık/Kapalı) siz belirlersiniz. Dilerseniz tek bir TP'den tek bir kanal eklemek için özel PID değerini de girebilirsiniz (Aşağıda anlattım.). Kontrolün sizde olduğu bir arama yöntemidir.

Manuel taramada Ağ: Açık (Şebeke ya da Network de olabilir) arama yapmak o TP'nin yer aldığı uydudaki tüm TPlerle bağlantı kurup o TPlerdeki kanalların da eklenmesini sağlar, tarama daha uzun sürer. Bu hâliyle Otomatik Kanal Tarama'ya benzer, ancak TP listesi güncel değilse ve sadece televizyona kayıtlı TP listesiyle sınırlı bir şebeke varsa bu taramada da tüm Türksat kanalları gelmeyebilir. Bunu bilerek arama yapın ve sadece o TP'deki kanalların eklenmesini istiyorsanız arama yaparken Ağ'ı açmayın.

Otomatik Kanal Arama/Ekleme'de Türksat'taki ana iki frekanstan biri seçilir, Ağ: Açık yapılır ve tarama başlatılır. (Şifreli kanal istemiyorsanız Şifreli aramayı kapatın. Radyo kanalı istemiyorsanız sadece TV kanallarını ekleyecek şekilde arama yapın.)

Batı için

• Frekans: 12380
• Sembol Oranı: 27500
• Polarizasyon: Dikey - D (Vertical - V)
• FEC: 3/4

Doğu için

• Frekans: 12423
• Sembol Oranı: 30000
• Polarizasyon: Yatay - Y (Horizontal - H)
• FEC: 5/6

Türkiye'de her iki frekansta da tarama yapılabilir.

TKGS yani Türksat Kanal Güncelleme Sistemi, sizin başlatmanıza ihtiyaç duymadan Türksat'ın ana kanal listesi güncellendikçe sizin listenizi de güncelleyen bir sistemdir. Yeni eklenen veya kapanan TV kanallarına göre listeniz güncellenir. Tek sıkıntısı kanal listesi üzerinde kanalı başka sıraya taşıma, kanal silme, kanal adı düzeltme gibi işlemler yapmanıza izin vermez. En çok izlediğiniz kanalları saçmasapan yerlere yerleştirir. Ayrıca kanal yayına başlamış olsa bile eğer adı listeye hâlâ koyulmadıysa sisteminize eklenmez. Manuel kanal ekleyebilmek için TKGS'nin devredışı bırakılması gerekebilir. TKGS her televizyonda yoktur.

Ben sadece tek bir kanal eklemek istiyorum, ama o frekansı girip arama yaptığımda en az 10 tane kanal geliyor, neden?

Bu da aslında bizim kavramları yanlış kullanmamızdan ileri gelen bir problem. Frekans bilgileri dediğimiz Frekans - Polarizasyon - Sembol Oranı - FEC bilgisi kısaca TP başlığı altında toplanır. TP: Transponder'dır. Aynı TP'de birden fazla kanal yer alabilir. Her bir kanal kendi PID değerine sahiptir. Tek bir kanal eklenmek istediğinde televizyonun/uydunun PID aramaya uygun olması gerekir. TP bir apartmansa PIDler de dairelerdir.

• PID: Packet IDentifier (Paket Tanımlayıcı) anlamına gelir.
• Video PID (V-PID): Görüntü Tanımlayıcı
• Audio PID (A-PID): Ses Tanımlayıcı
• PCR PID: Program Saati Kaynağı Tanımlayıcısı (Program Clock Reference PID)

olmak üzere üç çeşittir.

Türksat listesindeki tüm kanallarda A-PID ve PCR PID bulunur. V-PID ise yalnızca televizyon kanallarında bulunur. Radyo kanallarında V-PID bulunmaz. PCR PID ise V-PID ile neredeyse daima aynıdır ve amacı ses ve görüntüyü senkronize etmektir. Çok ender bazı kanallarda PCR PID ile V-PID farklı olur.

Tüm PID değerleri dört basamaklıdır. A-PID, V-PID'den genelde100 birim büyüktür, yani yüzler basamağı (Soldan ikinci basamağı) 1 fazladır. Türksat kılavuzunda 3 basamaklı verilmiş PID değeri kanal ayarlanırken başına 0 koyularak girilir.

Radyo kanallarının V-PID verisi olmadığı için arama yapılırken V-PID boş bırakılır, PCR PID ise A-PID değerinden 100 eksik girilir.

Sembol Oranı nedir? Kanal aramak isterken Sembol Oranı'nı girmek istediğimde böyle bir şey yazmadığını, farklı bir şey yazdığını fark ettim, neden?

Sembol Oranı, bir sanye içinde o TP'de iletilen sembol sayısıdır. Symbol Rate'in tercümesidir. Sembol kavramın dilimizde birden fazla karşılığı vardır:

• Sembol Oranı/Hızı/Değeri
• Sinyal Oranı/Hızı/Değeri
• Simge Oranı/Hızı/Değeri
• SR

Bu değerlerden herhangi birini gördüğünüzde Sembol Oranı (SR) olarak verilen değeri girebilirsiniz. Hem Frekans, hem de Sembol Oranı verileri beş basamaklıdır. 4 basamaklı bir veriyi sol başına 0 koyarak yazmanız gerekir.

Frekans Nedir?

Frekans TP'deki sinyalin bir saniyedeki tekrarlama sayısıdır.

• Polarizasyon Nedir?

Polarizasyon frekans dalgalarının salınım yönüdür. Bu yön dikey veya yataydır. Dikey, İngilizce Vertical; Yatay ise Horizontal'dir. Polarizasyon bilgisi menüden menüye farklı isimlerde Türkçe veya İngilizce, harf/kısaltma veya kelime olarak girilebilir. Tek bilmeniz gereken Dikey-Vertical, Yatay-Horizontal ilişkisidir. Bu veri menüsüne göre;

• H/Hor/Horizontal/Y/Yat/Yatay
• V/Ver/Vertical/D/Dik/Dikey

şeklinde girilebilir.

FEC Nedir?

FEC: Forward Error Correction (İleri Hata Düzeltme) kontrol mekanizmasıdır. İletim akışında her paketten kaçta kaçının kontrol paketi olacağını ayarlar. Her 2 paketten 1'inin kontrol paketi olması isteniyorsa ayar 1/2 olarak belirlenir. Bu en küçük ayardır. 1/2, 2/3, 3/4, 4/5, 5/6, 7/8 olarak gider.

Türksat'ta en çok görülen 3/4 ve 5/6 oranlarıdır, nadiren 2/3 oranının da kullanıldığı görülür.

Eski uydu alıcılarında FEC değeri otomatik bulunmadığı için kullanıcının kendisinin girmesi gerekiyordu. Daha yeni uydu alıcıları TP'nin FEC değerini otomatik bulabiliyor, hatta yeni nesil televizyonlarda FEC değeri girmeye gerek bile kalmıyor.

Digitürk, D-Smart, Kablo TV, Tivibu, Turkcell TV+, Vodafone TV platformlarındaki paralı kanallar başka uydudan mı geliyor, neden normal uydudan seyredemiyoruz?

Bu platformlardaki şifreli kanallar da şifresiz olanlar gibi Türksat uydusundan gelmektedir. Normal uydunuzla bu kanalların bulunduğu TPlerden sinyal alabilseniz bile kanalları açacak olan BISSKEY olmadığı için izleyemezsiniz. Bu BISSKEYler platformlar tarafından özel belirlenir ve sürekli yenilenir. Bu yenileme de platform cihazlarında güncelleme olarak yeniden kaydedilir. Yani hasbelkader şifreli bir kanalın BISSKEY'ini elde etseniz bile kısa süre sonra değişeceği için uzun müddet izleme olanağınız olmayacaktır.

Türksat Dışında Televizyonuma Başka Uydu Bağlayabilir Miyim?

Elbette. O uydudan yayın alacak şekilde pozisyonu ayarlanmış bir çanak anten aracılığıyla Kapsama alanı Türkiye'ye de ulaşan başka uyduları televizyonunuza bağlayabilirsiniz. Azersat, Hotbird en çok bilinen alternatif uydulardır.

Türksat kanallarının TP değerlerini nereden bulabilirim?

https://www.turksat.com.tr/tr/turksat-frekans-listesi adresinde arama çubuğundan dilediğiniz kanalı BÜTÜN HARFLERİ BÜYÜK YAZIP (Karakter uyuşmazlığı olmaması için.) aratarak TP bilgilerine ulaşabilirsiniz. Listeyi Excel ya da PDF formatında indirebilirsiniz.